Bergweiden kunnen enkel blijven bestaan dank zij de vele schapen en koeien die er 's zomers grazen. Maar mestkevers zijn op zijn minst even belangrijk voor het behoud van dit oecosysteem.

Onderzoek heeft uitgewezen dat koeien niet grazen in de buurt van hun plakken (zelfs niet als het gras niet bevuild is). Zonder mestkevers zouden de plakken en keutels maanden lang aan de oppervlakte liggen en een niet te onderschatten deel van het gras zou onaangeroerd blijven.

Laten we even voorbij gaan aan de ietwat onsmakelijke voedselkeuze van mestkevers en ons concentreren op hun goede werken. Mestkevers worden aangetrokken door de geur van de mest. Ze kunnen een verse plak van ver opmerken en soms vallen ze zo goed als onmiddellijk in op een nieuw exemplaar (zeker op warme dagen). Veel mestkevers zijn goede vliegers en je vind ze ook vaak 's nachts rond de straatverlichting.

In de huidige context zijn drie soorten gedrag van belang.

• Rollers zijn wellicht het best gekend. Mestkevers in populair wetenschappelijke litteratuur rollen steeds een mestkogel. De bal wordt dan begraven in een diepe holte en verrijkt met een ei. Sisyphus soorten zijn rollers.
• Tunnelbouwers graven nesten onder de plak. Het nest kan een ingewikkeld systeem zijn van gangen die eindigen in broedkamers met elk een ei. Onthophagus en Caccobius soorten zijn tunnelbouwers.
• Residenten graven niet. Ze wentelen zich in de overvloed en de larven leven in de stapel. Aphodius soorten horen hier bij.

Terwijl ze zich voortplanten, verrichten mestkevers nuttige dingen voor het ecosysteem. Hun graafwerk brengt organisch materiaal van de mestplak omlaag in de bodem. Daar is het beschikbaar voor bacteriën, schimmels en regenwormen die er energiek mee aan de slag gaan om humus te maken. De tunnels verbeteren de doorluchting van de bodem en verhogen de waterhoudende capaciteit. Terwijl ze eten en wroeten concurreren ze met maden en maken het habitat ongeschikt voor de verdere ontwikkeling van vliegen. Onderzoek heeft aangetoond dat sommige parasieten van vee het moeilijk kunnen krijgen om de cyclus rond te maken. Hun kansen verbrokkelen gelijk met de mest.

De kevers die eerst aankomen houden er van om rond te zwemmen in de verse en sappige uitwerpselen. Ze zijn tussen de 1 en 5 mm groot en behoren bij de genera Cercyon en Sphaeridium van de familie Hydrophiliidae, een familie met veel soorten die waterbewoners zijn (ook zwemmers dus). Hun aanwezigheid is snel vastgesteld, zeker van de grotere soorten. De plak vertoont dan verschillende holten van zo'n halve centimeter breed. Nader wel niet te dicht, en beweeg niet te snel, want de kevers zijn nogal bedeesd. Blijf stil, let er op dat je schaduw niet over je onderwerp valt, en wacht. Even later zal je kevers uit de holen zien opduiken en voor je het weet ben je getuige van een druk verkeer tussen de openingen.
De meeste kevers van deze groep vertrekken ook weer snel naar een nieuw vers milieu.

Veel andere soorten komen pas langs nadat de mest met een korstje bedekt is. Het zijn kevers van de families Staphylinidae (alhoewel sommige soorten - bijv. Oxytelus - er wél vroeg bij zijn) en Histeridae. De adulten en de larven voeden zich met de rijke gemeenschappen die zich ondertussen ontwikkeld hebben. Soms komen er zelfs loopkevers (Carabidae) langs voor een hapje.

Welke soorten precies aanwezig zijn hangt van verschillende factoren af :

• De soort uitwerpselen (veel kevers hebben een voorkeur: schaap, koe, paard, hond, etc.)
• De hoogte boven de zeespiegel
• De tijd van het jaar
• Het klimaat ter plaatse.

Tegenwoordig is de transhumancia verleden tijd en 's winters grazen de kuddes nu op de akkers rond de dorpen. De kevers graven broedkamers, vullen die met mest en kruiden met eitjes (het zit zo in hun bloed). Een eeuwenoud scenario perfect aangepast aan weiden, maar rampzalig op akkerland. Akkers worden geploegd en hierdoor raken veel broedballen beschadigd. Larven sneuvelen doordat hun beschermende couveuse gebroken wordt. Dit kan een invloed hebben op sommige populaties.

 Lees ons verslag