| Valle de Puértolas - Puyarruego |
| Home | Excursies | Navatero-pad | Lafortunada | Muriello | Ascaso | Vruchten |
|
|
|
|
| English | Ruta de los Navateros |
 |
Het bewegwijzerde pad begint
eigenlijk in de bocht beneden aan de ingang van het dorp. Het pad loopt op de noordhelling naar
het dorpsplein toe en vooral het laatste stukje is vrij steil. Sommigen kunnen
daarom misschien beter direct op de Plaza Mayor starten.
De Ruta de los Navateros is het oude pad tussen Puyarruego en Escalona. Het ligt op de rechteroever van de Río Bellos en is ongeveer twee kilometer lang enkel. De oude brug over de Río Yesa is echter verdwenen. 's Winters kan het dus wat moeilijker zijn om de rivier over te steken. 's Zomers lukt het zelfs met droge voeten. Onderweg staan verschillende panelen met uitleg over het landschap, de vegetatie, planten en waarvoor ze gebruikt werden, de manier van leven, etc. Helaas zijn de borden ééntalig Spaans. Alhoewel je ook zonder uitleg kunt genieten van de oude muurtjes die het pad afboorden, of van de prachtige bomen erlangs, licht ik toch enkele punten die op de borden behandeld zijn, toe. |
| De panelen op het dorpsplein
behandelen de geschiedenis van de Bardaxís (Een dorp met
een verleden). Vanaf het plein zie je ook de molen liggen in de vallei. Ze bestaat sedert de 16de eeuw en werd in 1920 tot electriciteitscentrale omgebouwd. De molen werd uitgeschakeld in 1980. (Meer over de molen) Puyarruego was een dorp van houthakkers en navateros die de stammen als vlotten naar de Middellandse zee dreven. (Meer over de Navateros) |
 |
|
| Molen uit de 16de eeuw |
| Men is het niet eens
over de betekenis van de naam Puyarruego. Volgens sommigen
verwijst ze naar de rode kleur van de bovenste grondlagen, mallacán
geheten. Dit is een soort puddinggesteente van rolkeien in een rode cement.
De traditionele huizen van het dorp hebben allemaal een bodega die uitgegraven
is in die rode laag. De basislaag eronder is grijs.
Het terras waar Puyarruego op gebouwd is, vinden we op gelijke hoogte terug aan de overkant van de rivier bij Belsierre en verderop bij Laspuña. Er wordt graan op geteeld. Op het lagere terras bij Escalona liggen de traditionele moestuinen van de omliggende dorpen. |
 |
|
| Traditionele schuurtjes |
 |
Onderweg loop je door verschillende
vegetaties. Op de helling staat er voornamelijk gemengd eikenbos met veel en soms prachtige, oude steeneiken (carrascal - de symboolboom van de Sobrarbe). De eikels kwamen ten goede aan de varkens. Het hout was te hard voor schrijnwerk en het werd gebruikt om houtskool te maken (nóg een verdwenen beroep). Het diende ook voor vijzels en sommige onderdelen van een ploeg. Een andere algemene soort is het Palmboompje (Buxus), Spaans = Boj, Bucho = Aragonees.
Het boordt bijna overal het pad af. Eens je dat door hebt, is het een prima
indicator om oude paden te zoeken in het landschap.
In het rivierbed vind je een wilgensoort (sarga). Ze groeit snel en uitbundig en fixeert zo de bodem. De wilgentenen werden gebruikt voor manden, en vooral voor de navatas. De takken werden gebruikt om de tronken tot een vlot aan elkaar vast te binden. En ze weerstonden het geweld van 40 ton stammen dat voortdurend gekneusd en geschaafd werd op zijn weg naar de Ebro. |
 |
 |
 |
In Escalona loopt het pad verder
langs de Río Cinca. Modern bouwwerk rukt op in de in onbruik geraakte moestuintjes.
Uiteindelijk bereik je de brug naar Laspuña waar de eerste pijlen
van het Ecomuseo de las Navatas voor je klaar staan.
Langs het tracé van dat Ecomuseum (ook Ecomuseo Pallaruelo genoemd naar de belangrijkste voorvechter.) vind je naast verschillende panelen met foto's en uitleg ook een traditioneel gebouwde navata. |
|
| Río Cinca met Laspuña |
 |
 |
|
| Navata = vlot | Ecomuseo Pallaruelo |